آخرین اخبار جنگل

  • یکصد سال پس از وقوع تاریخ مشروطه هنوز لایه‌‌ها و زمینه‌ها و پیامدهای آن به درستی شناخته نشده است؛ ضمن اینکه بسیاری از اسناد مرتبط با آن دوره مهم و تاریخ ساز در بایگانی دول انگلیس و روسیه و فرانسه خاک می‌خورد. آنچه می‌خوانید بخش‌هایی از یک گفت‌وگو با زنده یاد ایرج افشار، محقق و مورخ مشهور است:

  • مردم یزد هنوز با شگفتی به فرنگی‌ها می‌نگرند، چه با اینکه یزد و کرمان از حیث بزرگی قابل‌توجه هستند ولی به واسطه طولانی بودن راه و ناراحتی‌های جاده ملال‌آور صحرایی، فرنگی‌ها زیاد به این دو شهر مسافرت نمی‌کنند. در حقیقت در اغلب شهرها، غیر از تهران، قدری با سوءظن به اشخاص غریب می‌نگرند. اکنون در تهران هرگاه یک فرد فرنگی در بازار آهسته گام بردارد، یا درصدد تهیه پرده نقاشی از گوشه‌ای از آن برآید،…

  • زاگرئوس در اساطیر یونان پسر زئوس و پرسیفونه و خدای سرخوشی و شکار بوده است. همچنین به‌عنوان نخستین تجسد (تناسخ) دیونیسوس شناخته می‌شود. ریشه زاگرس همین zagreus یونانی است که در زبان اوستایی به‌صورت زاگر Za-G&#۰۳۹;R درآمده است. واژه زاگرس در هیچ‌یک از کتاب‌های تاریخی و جغرافیایی یا مسالک و الممالک و نوشته‌های دوره اسلامی نیامده است. محمد قزوینی می‌نویسد: «زاگرس نام یونانی سلسله جبال غربی ایران به‌ویژه…

  • دولت در عصر قاجار، به‌ویژه پیش از مشروطه، سیاست ثابت و پایداری درباره جنگل نداشت؛ مسوولان دولتی، گاهی قطع درختان جنگلی را منع می‌کردند (حکمی که کمتر اجرا می‌شد) و گاهی بریدن درختان به شکل بی‌قاعده‌ای انجام می‌شد. افزون بر این در پاره‌ای موارد جنگل همانند دارایی خصوصی و خانوادگی به افرادی نظیر کامران میرزا و میرزا سعیدخان، مؤتمن‌الملک، واگذار می‌شد.

  • پس از وقوع انقلاب مشروطیت فضای سیاسی و اجتماعی ایران به آرامش مطلوبی دست نیافت. ناپایداری سیاسی و سقوط پیاپی دولت‌ها، بر گستره بحران‌ها می‌افزاید. آغاز جنگ جهانی اول و تاثیرگذاری آن بر ایران شرایط نامساعدی را در کشور پدید آورد. ناتوانی حکومت مرکزی در مهار بحران‌ها سبب شد تا افراد و گروه‌هایی، برای بهبود شرایط نامساعد جامعه، خودانگیخته تحرکات ضدبیگانه و اصلاح‌طلبانه‌ای را آغاز کنند.

  • قیام شیخ محمد خیابانی چون بسیاری از نهضت‌های دوره معاصر ایران با شکست روبه‌رو شد و با مرگ رهبر قیام روبه خاموشی نهاد؛ گرچه اثرات آن بر جای ماند و در حوادث بعدی تاریخ ایران نقش خود را ایفا کرد. علل شکست نهضت خیابانی چه بود و چه شد که خیابانی به‌رغم تمام آینده‌نگری و تیزهوشی‌ای که بنا به گفته کسروی داشت نتوانست بر موانع غلبه و از شکست نهضتش جلوگیری کند؟ مطمئنا در عدم موفقیت نهضت خیابانی نه یک علت…

  • کتاب «یادی از دکتر حشمت جنگلی» اثر محمود پاینده لنگرودی به توصیف شخصیت یکی از یاران برجسته میرزا کوچک‌خان می‌پردازد که در نهضت جنگل همپای میرزا جنگید و در این راه کشته شد. در بخشی از این کتاب آمده است: «در میان مبارزان جنبش جنگل، دکتر حشمت یکی از استوانه‌های اصلی این نهضت بود که از نخستین روزهای شکل‌گیری آن، همراه و همپای میرزا کوچک‌خان گام برداشت و بار بسیاری از مرارت‌ها را بر دوش کشید.»(ص۸)

  • مجاهدین مشروطه‌خواه از دوره مبارزات مشروطه‌خواهی دوستانی از اتباع روسیه یافته بودند که در منابع مربوط به عصر مشروطیت، از آنها به مجاهدان قفقازی تعبیر می‌شود. مجاهدان قفقازی نقش غیرقابل انکاری در تداوم مقاومت تبریز و بعدها فتح تهران داشتند و نگاه مشروطه‌خواهان به این دسته از مخالفان حکومت تزارها، نگاهی به غایت خوش‌بینانه و همراه با قدرشناسی بود. با وقوع انقلاب روسیه و نابود شدن حکومت تزارها، به…