سهام ایران در «تیسن کروپ»
در جنگ اعراب و اسرائیل در سال ١٩٧٣ کشورهای عربی از سلاح نفت برای اعمال فشار بر آمریکا استفاده کردند که یک پل هوایی برای رژیم اسرائیل ایجاد کرده بود. در آن زمان حکومت شاهنشاهی ایران از متحد آمریکایی خود پشتیبانی کرد و به صدور نفت ادامه داد و از این طریق سود کلانی به جیب زد؛ زیرا قیمت هر بشکه نفت از ۹/ ۱ دلار به حدود ۱۳ دلار در سال ١٩٧٤ رسید.
این رویداد باعث انباشت مالی چشمگیر در خزانه حکومت پهلوی شد و محمدرضا شاه تصمیم گرفت این سودهای سرشار را برای سرمایه‌گذاری مخصوصا در بخش آهن وارد بازارهای جهانی کند.
در آن زمان اصفهان قطب صنعت آهن ایران بود که با فناوری روسی فعالیت می‌کرد. اما بعد از حمایت تسلیحاتی مسکو از عرب‌ها در جنگ سال ١٩٧٣ ایران درحالی‌که کارخانه‌های فولاد را در جنوب کشور با استفاده از فناوری‌های غربی مخصوصا آلمان تاسیس می‌کرد به تدریج از زیر سایه روسیه خارج شد. آلمان در آن زمان طرح ساخت نیروگاه برق هسته‌ای بوشهر را آغاز کرده بود.
در سال ١٩٧٤ ایران ۲/ ۲۵ درصد از سهام یک شرکت آلمانی تولید آهن را به بهای ٣٣٠ میلیون مارک خریداری کرد؛ درحالی‌که ارزش واقعی این سهام ١٤٥ میلیون مارک بود. پس از آن ۱/ ۲۵ درصد از سهام شرکت «فرید کروپ» را به بهای ٨٧٥ میلیون مارک خریداری کرد؛ درحالی‌که ارزش واقعی آن ١٧٥ میلیون مارک بود. در واقع تهران درآمد مازاد خود را به اقتصاد آلمان پیشکش کرد؛ زیرا این دو شرکت آلمانی در آن روزها در آستانه ورشکستگی بودند. به این ترتیب علی غضنفری نماینده ایران در این دو شرکت شد.
در سال ١٩٧٩ حکومت شاهنشاهی سقوط کرد و سپس جنگ ایران و عراق رخ داد. سود شرکت آلمانی تحت تاثیر این شرایط به یک درصد رسید و شرکت‌های «کروپ» و «تیسن» در یکدیگر ادغام شدند و از تملک بخش‌خصوصی به تملک بخش عمومی درآمدند. در نتیجه ادغام با دیگر شرکت‌ها، سهم ایران به ۷۹/ ۷ درصد رسید و یک ایرانی به‌عنوان عضو هیات‌مدیره شرکت جدید منصوب شد.
پس از حوادث یازدهم سپتامبر سال ٢٠٠١ که جورج بوش پسر رئیس‌جمهور اسبق آمریکا، ایران را جزو «محور شرارت» اعلام کرد، آمریکا از شرکت آلمانی «تیسن کروپ» خواست سهم ایران را در این شرکت کاهش دهد تا واشنگتن با امضای قرارداد با آن موافقت کند.
در نتیجه، ایران برای جلوگیری از تحریم‌های بیشتر، تصمیم گرفت سهمش را در این شرکت به زیر پنج درصد کاهش دهد که در این صورت دیگر امکان تعیین نماینده در هیات‌مدیره شرکت را نداشت. در عمل نیز شرکت «تیسن کروپ» تصمیم گرفت سهام ایران را به قیمت ١١ یورو به ازای هر سهم خریداری کند؛ اما تهران بر قیمت ٢٤ یورو برای هر سهم اصرار داشت.
بعد از ۶ ماه مذاکره، مذاکره‌کننده ایرانی موفق شد سهام خود را با مبلغ مورد نظرش بفروشد و مجموع ارزش سهام فروخته شده ایران در این شرکت به ٤٠٦ میلیون یورو رسید که طبق شرط طرف ایرانی، به‌صورت نقدی به ایران پرداخت شد.
فشارهای آمریکا موجب شد شرکت «تیسن کروپ» از حضور نماینده ایران در کمیته نظارت بر شرکت جلوگیری کند و در سال ٢٠٠٤ محمد مهدی نواب، نماینده ایران از شرکت اخراج شد.
ایران درحالی‌که چهار و نیم درصد سهام این شرکت را در اختیار داشت نمی‌توانست بر هیچ‌یک از قراردادهای امضا شده نظارت داشته باشد. هم اکنون شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران که تحت مالکیت دولت ایران است، ۵/ ۴ درصد از سهام تیسن کروپ را در اختیار دارد.
منابع: رویترز، فارس