ارتقای جایگاه ارامنه در تجارت خارجی ایران
ارمنیان با هماهنگی و همکاری یکدیگر، شبکه گسترده‌ای را در تجـارت بین‌المللی، از شرق تا غرب ایجاد کرده بودند. البته این نکتـه را نیـز نبایـد از نظـر دور داشت که گرچه سیاست انحصار با همان شدت روزگار شاه عباس یکم ادامه نیافت، امـا بازرگانان قدرتمند ارمنی، به‌عنوان پیشـگامان تجـارت ابریشـم، پـس از انحصـار نیـز همچنان در عرصه‌های جهانی فعال باقی ماندند. با این همه، از همان دوره انحصار، آنان یک قدرت بزرگ اقتصـادی و سیاسـی را بـه‌وجـود آورده بودنـد.
از ایـن‌رو، چـون در بازرگانی و اقتصاد کشور نقشی بنیادی یافته بودند، شاه نیز نمی‌توانسـت در تصـمیمات سیاسی و اقتصادی خود آنان را نادیده بگیرد. با چنین جایگاه و اهمیتی که یافته بودند، کمپانی‌های انگلیسی، هلندی و فرانسوی نیز هرکدام پیوسته ترجیح مـی‌دادنـد در مسائل گوناگون به‌گونه‌ای با بازرگانان ارمنی کنار آیند و روابط خود را بـا آنـان بهبـود بخشند تا از همکاری بیشتر آنان برخوردار شوند.
زیرا آنان نه تنها توان رقابت و مخالفت با بازرگانان ارمنی را نداشتند، بلکه چنین روش‌هایی را اصلا به سود خود نمی‌دیدند.
به‌عنوان مثال، در سال ۱۶۱۸م، هنگامی که شـاه عبـاس فـروش ابریشـم را بـه مزایده گذاشته بود، ارمنیان با کوشش‌های کارگزاران انگلیسی برای خرید آن به رقابـت برخاسته و بهای آن را تا ۵۰ تومان در هر عدل افزایش دادند. در نتیجه، انگلیسی‌ها و هلندی‌ها بـه ناچـار از خریـد ابریشـم در آن سـال چشـم پوشـیدند.
- به نقل از مقاله «کارکرد ابریشم و نقش بازرگانان ارمنی در اقتصاد و سیاست صفویان» نوشته ابوطالب سلطانیان، پژوهش‌نامه تاریخ تمدن اسلامی، سال چهل‌و چهارم، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۰