قنات دوطبقه «مون» در اردستان
پس از مدت زمانی، مقنی یزدی باز میگردد و درمییابد که حفر قنات به گونهای بوده است که از تمام آبهای زیرزمینی استفاده نشده، پس حفر رشته دوم را توصیه میکند که زیر نظر خود او حفر میشود. برای حفر رشته دوم ابتدا اطراف میل چاه اول را ۱۸۰درجه دور زده و مسیر آب را به پشت میل چاه هدایت میکنند، سپس میل چاه را پایین برده و رشته دوم را حفر میکنند و این ابتکار باعث شده که از حفر دو میل چاه در کنار یکدیگر جلوگیری شود و کار حفر قنات دوم با سهولت و خاکبرداری کمتری صورت بگیرد.
برای حفر قنات دوطبقه باید دولایه خاک را شناسایی کرد که برای عبور آب مناسب باشد. همچنین این دولایه از خاک آبدهی کافی داشته و استحکام لازم را داشته باشند که آب در یکدیگر نفوذ نکند. بنابراین معدود زمینهایی وجود دارد که چنین ویژگی داشته باشند و این نشاندهنده دانش زمینشناسی گذشتگان را میرساند. قنات دوطبقه مون اردستان بهعنوان عجیبترین سازه قناتی دنیا شناخته میشود و مهمترین علت آن این است که آب قنات رویی و آب قنات زیری روی همدیگر حرکت میکنند؛ بدون اینکه آب قنات رویی در قنات زیرین نفوذی داشته باشد.
طول مسیر قنات از مادر چاه تا مظهر حدود ۴کیلومتر است که در داخل شهر اردستان واقع شده و روی این مسیر حدود ۴۰حلقه میل چاه احداث شده است. عمق مادر چاه آن ۳۱متر و مقدار آبدهی آن ۶۰لیتر در ثانیه است. این اثر شاهکار بهعنوان عجیبترین و تنها قنات دو طبقه جهان در تاریخ ۲۶تیرماه ۱۳۹۵ در اجلاسیه استانبول ترکیه بهعنوان بیستمین اثر ایران به ثبت جهانی رسید.