«یان تین برگن» برنده نوبل اقتصاد و طراح مدل‌های پویا

اودر سال ۱۹۶۹ به همراه راگنار فریش به‌خاطر «طرح مدل‌های پویا و کاربرد آن در مطالعات اقتصادی»، اولین جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد.

تین برگر پس از دریافت دکترا در فیزیک و در دانشگاه لیدن برای مطالعه «دورهای تجاری» به واحد پژوهش در مرکز آمار هلند رفت و تا سال ۱۹۴۵ در آنجا به فعالیت پرداخت.تین برگن خانواده‌ای اهل علم داشت.

چهار سال بعد از دریافت جایزه نوبل اقتصاد، برادر کوچک‌تر وی نیکلاس تین برگن به‌خاطر مطالعه رفتار جانوران جایزه نوبل زیست‌شناسی را دریافت کرد، کوچک‌ترین برادرش لوک تین برگن نیز جانورشناسی برجسته بود.

موضوع پایان‌نامه تین برگن «مسائل حداکثر و حداقل کردن در فیزیک و اقتصاد» بود. وی در سال ۱۹۳۱ به‌عنوان استاد پاره‌وقت در دانشگاه آمستردام مشغول به تدریس شد، در سال ۱۹۳۳ به مدرسه عالی اقتصاد هلند پیوست و در سال ۱۹۷۳ مقام استادی کرسی همکاری بین‌المللی دانشگاه لیدن را کسب کرد.

تین برگن یکی از مهم‌ترین بنیانگذاران اقتصادسنجی، تحلیل‌های ریاضی- اقتصادی و اقتصادی- آماری محسوب‌ می‌شود. معیارهای اقتصادسنجی وی در گذشته در حساب‌های ملی و بودجه ملی بسیاری از کشورها کاربرد پیدا کرده است.

تین برگن پس از توسعه مدل اقتصادسنجی کلان در اقتصاد، به سوی جریان‌های سیاسی جلب شد. وی نشان داد که چگونه سیاستگذاران‌ می‌توانند از مدل‌های اقتصاد کلان برای سنجش آثار سیاست پیشنهادی استفاده کنند و مشخص کرد چگونه مدل آماری‌ می‌تواند به سیاست‌گذاران در تصمیم‌گیری سیاسی در زمان مواجهه با اهداف اقتصادی متضاد کمک کند.

علاوه بر این توضیح داد، چگونه‌ می‌توان از تحلیل اقتصادی برای کمک به برنامه‌های توسعه اقتصادی بین‌المللی جهت بهبود درآمدهای اقتصادی استفاده کرد.تین برگن توزیع درآمد را از یک دورنگری پویا به‌دست آورد. وی علاوه بر جست‌وجوی علل توزیع درآمد جاری، علل ریشه‌ای در تغییرات توزیع درآمد در طول زمان را پیدا کرد و این موارد را در عوامل موثر عرضه نیروی کار و تقاضای نیروی کار لحاظ کرد.

به نظر وی، تحصیلات و توسعه تکنولوژی از مهم‌ترین عوامل موثر در عرضه و تقاضای نیروی کار است. طی دهه ۱۹۳۰، اقتصاددانان کلان موضوع فازهای مختلف را در دورهای تجاری مطالعه و توضیحات متفاوتی را برای هرکدام از فازهای مختلف تهیه کردند.

علاوه بر این، به این موضوع که چگونگی صرفه‌جویی‌ها به تعادل‌ می‌رسند ( تحلیل استاتیک) نیز توجه کردند، در عین حال که توجه کمی به رشد صرفه‌جویی‌ها و نوسانات طی زمان داشتند. تین برگن توضیح خاصی از «دورهای تجاری» ارائه و نشان داد که چرا و چگونه صرفه‌جویی‌ها طی زمان تغییر‌ می‌کنند.

طی سال‌های ۱۹۳۸-۱۹۳۶ تین برگن در جامعه ملل کار‌ می‌کرد، در آن زمان از وی دعوت به عمل آمد تا نظریه‌های دورهای تجاری را که گوتفرید‌هابرلر در کتاب «ترقی و رکود» خود (۱۹۳۷) مطالعه کرده بود، آزمون کند.

نتیجه این کار تالیف دو جلد کتاب «آزمون آماری دورهای تجاری» بود که وی در سال ۱۹۳۹ به چاپ رساند و جلد اول آن به‌طور کلی به فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و جلد دوم آن به مدل‌های کلان دورهای تجاری در ایالات‌متحده آمریکا اختصاص یافت.

وی در پاسخ به انتقاد کینز از این کتاب، پاسخ داد که کینز مدل اقتصاد کلان او را نفهمیده است، حتی جلد دوم کتاب که اثر بی‌عیب و نقصی است با اقبال عمومی مواجه نشد. حقیقت این است که مدل‌سازی اقتصادی تا دهه ۱۹۵۰ چندان جدی گرفته نمی‌شد. البته تین برگن ناامید نشد و تلاش خود را با تالیف کتاب «دورهای تجاری در بریتانیا ۱۹۱۴-۱۸۷۰» که در سال ۱۹۵۱ منتشر شد، دوچندان کرد.سهم اصلی دیگر تین برگن آن بود که نشان دهد یک دولت با اهداف کمی اقتصادی متعدد، به‌عنوان مثال، نرخ بیکاری و نرخ تورم باید حداقل ابزار سیاسی لازم نظیر مالیات و سیاست پولی را در دست داشته باشد.

به‌عنوان یک سوسیالیست، وی اعتقاد داشت که اقتصاد پویا و موقعیت‌های اجتماعی به وسیله سیاست‌های عقلانی دولت قابل دستیابی است. در سال‌های بعد از ۱۹۶۰، وی این نظرات را به نظام اقتصادی جهان عرضه کرد اما با موفقیت اندکی مواجه شد.

وی در سال ۱۹۷۵ ضمن انتشار کتاب «توزیع درآمد: تجزیه و تحلیل و سیاست‌ها» که کتاب با ارزشی در توضیح توزیع درآمد اشخاص و نیز بررسی توزیع عادلانه درآمد است، از دانشگاه بازنشسته شد. یان تین برگن تا پایان عمر به تحقیق و تالیف کتاب ادامه داد و به‌عنوان یک شخصیت اجتماعی برجسته و چهره مشهور در سال ۱۹۹۴، در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

منابع:

- قنادان، محمود؛ (۱۳۹۱)، جوایز نوبل اقتصاد، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول

- ویکی‌پدیا

- سایت آکادمی جایزه نوبل