او که متولد استکهلم بود، همراه با خانواده‌اش در سال ۱۸۴۲ به سنت پترزبورگ مهاجرت کرد. در آنجا پدرش (که اولین تخته چندلایی را اختراع کرده بود) یک کارخانه تسلیحات‌سازی ایجاد کرده بود و مین‌های آبی می‌ساخت.
آلفرد در آن شهر تحت نظر نیکلای نیکلایویچ زینین به مطالعه شیمی پرداخت. در سال ۱۸۵۹، کارخانه خانوادگی آنها به عهده پسر دوم، لودویگ نوبل (۱۸۳۱-۱۸۸۸) گذاشته شد که آن را وسعت قابل ملاحظه‌ای بخشید. این شرکت خانوادگی بعد از مدتی ورشکسته شد و آلفرد به همراه خانواده‌اش به آمریکا رفت. وی تمام وقت خود را به تحقیق درباره مواد منفجره، مخصوصا ایمن‌سازی و استفاده بهتر از نیتروگلیسرین پرداخت.
این ماده (نیتروگلیسرین) در سال ۱۸۴۷ توسط آسکانو سوبر رو، یکی از دانشجویان تئوفیل-یولس پلوتسه در دانشگاه تورینو کشف شده بود.در پی آزمایش‌های گوناگون، چندین انفجار در کارخانه‌ای که خانواده‌اش در هلن بورگ خریده بودند به وقوع پیوست که در پی یکی از آن انفجارها؛ در سال ۱۸۶۴ برادر کوچک آلفرد و چند نفر از کارگران کشته شدند.
سرانجام آلفرد نوبل در۲۵ نوامبر سال ۱۸۶۷ اعلام کرد که ماده منفجره دینامیت را اختراع و تولید کرده است و در همین روز این اختراع را به ثبت رساند. وی بعدا از اینکه یک وسیله تخریب و کشتار ساخته بود پشیمان شده بود و برای جبران آن دارایی‌اش را وقف دادن جایزه سالانه به کسانی کرد که در طول سال به بشریت خدمت بزرگ کرده باشند. دادن این جوایز که در دهه‌های اخیر رنگ سیاسی به خود گرفته است به‌رغم انتقادهای تند با همان روش هنوز ادامه دارد.
یک کمیته نروژی برندگان جوایز صلح را تعیین می‌کند که ده‌ها سال است به بی‌طرفی آن به ویژه در دادن جوایز صلح تردید شده است. نخستین ایراد پُر سر و صدا از جانب برنارد شاو نویسنده ایرلندی وارد آمد که به او جایزه ادبی نوبل داده بودند و او نپذیرفته بود. هجدهم نوامبر سال ۱۹۲۶ جورج برنارد شاو نویسنده و اندیشمند ایرلندی ساکن انگلستان رسما اعلام کرد که جایزه ادبی نوبل سال ۱۹۲۵ را که به یک داستان او تعلق گرفته بود نمی‌پذیرد.
برنارد شاو دلیل نپذیرفتن جایزه را این‌گونه اعلام کرد که این پول از فروش مواد منفجره‌ای به دست می‌آید که در کارخانه‌های مهندس نوبل تولید می‌شود. بیشتر این مواد در کشتار مردم به کار می‌رود و یک «انسان» چنین پولی را دریافت نمی‌کند. انسان پول آلوده و ناپاک را نباید هزینه زندگانی کند. نوبل صاحب چند کارخانه (عمدتا شیمیایی) در کشورهای اروپایی بوده است.
