زینب پاشا و بستن بازار در حمایت از مردم

در کتاب «سه مبارز مشروطه» نوشته عبدالحسین ناهیدی‌ آذر؛ درباره زینب‌پاشا چنین نوشته شده است: «زینب پاشا، پیشتاز بیداری زن ستم‌دیده ایرانی است. وی تقریبا یک قرن و اندی پیش، مهر سکوت تاریخ را از لب برمی‌دارد و برای اولین بار در تاریخ ایران، با چهل نفر از شیرزنان تبریز علیه ستم‌پیشگان و به موازات آن علیه نابرابری‌های جنسیتی، که نظام فئودالی و دیدگاه‌های سنتی بر زنان تحمیل کرده بود، به جنگ مسلحانه دست می‌زند و همه را در برابر دلاوری‌های شگفت‌انگیز خود، به حیرت وا می‌دارد. یکی از عوامل مهم جنبش زنان تبریز به رهبری زینب، ستمگری بیش از حد برخی شاهزادگان و حکام دوره قاجار در آذربایجان بود.» در حوادث مصادره‌ انبار میرزا عبدالرحیم قائم‌مقام، پیشکار آذربایجان و انبار نظام‌‌العلما، از قیام زینب پاشا و گروهش نام برده شده است.

به نوشته‌ اعتمادالسلطنه حادثه‌‌‌ اول در ۱۲- ۱۱ صفر ۱۳۱۳ ه.ق

روی داده و مردم به جان آمده از تعدی قائم مقام و اقوامش و ترقی قیمت نان و قحطی به ستوه آمده، برای شکایت به در خانه‌ پیشکار می‌روند و او هم به تفنگچیان خود دستور شلیک می‌دهد. در نتیجه‌ تیراندازی آنها نزدیک به ۳۰ نفر کشته می‌شوند و قائم‌مقام خود از ترس شورشیان به عمارت ولیعهد پناهنده می‌شود، و بعضی از بستگانش از شهر فرار می‌کنند‌.کریم طاهرزاده‌بهزاد، از شاهدان عینی آن حادثه شنیده است که در این هنگام قیام زنان تبریز به رهبری زینب پاشا آغاز می‌شود.

زینب پاشا به همراه گروه خود متشکل از زنان مسلح با چادر نماز که گوشه‌های آن را به کمر بسته بودند به بازار تبریز رفته دست به اسلحه برده و بازار را مجددا می‌بندد. پس از این واقعه هر زمان که ظلم و ستم حکومت جابر از حد می‌گذشته، دسته زن‌ها به سرپرستی زینب پاشا قیام کرده و پس از آن از نظرها پنهان می‌شدند و کسی هم به هویت آنان پی نمی‌برد.در گزارش آگوست ۱۸۹۵ / صفر ۱۳۱۳ هرگون فرانسوی ذکر شده که؛ در پی تظاهرات حدود سه هزار زن چوب به دست که کسبه را به بستن دکان و پیوستن به راهپیمایان مجبور کردند بر اثر تیراندازی افراد قشون، در روز اول شورش پنج و در روز دوم سه زن کشته شدند و تعدادی زخمی شدند و شعار زنان به شعار سیاسی بر ضد سلطنت قاجاریه تبدیل شد.