پس از زوال دریاچه ارومیه، نوبت دریای خزر است؟
در پی انقلاب۱۹۱۷ و برچیدن نظام تزاری، لنین شخصا معاهدات استعماری با ایران را لغو کرد که منجر به قرارداد۱۹۲۱ میان ایران و اتحاد جماهیر شوروی شد و دوباره ایران در حق کشتی‌رانی در دریای کاسپین شریک شد و مطابق عهدنامه مودت و دوستی (۱۳۰۰/ ۱۹۲۱)، به ایران و شوروی به تساوی حق کشتی‌رانی اعم از نظامی و غیر آن داده شده و در قرارداد بازرگانی و دریانوردی (۱۳۱۹ / ۱۹۴۰) جزئیات رژیم دریانوردی مشخص شد. در این معاهدات، هیچ اشاره‌ای به چگونگی استفاده از منابع بستر و زیر بستر دریا نشده است.
همچنین در این قرارداد مهم به تعیین دقیق مرزهای آبی دو کشور اشاره نشده است. اخیرا برخی منابع مدعی شده‌اند که روسیه با سدسازی روی رود ولگا، ورودی آب دریای خزر (حدود ۸۰ درصد ورودی آب به این دریاچه) را مسدود کرده است.
رئیس سازمان محیط زیست بدون آنکه از روسیه نامی ببرد، گفته که ورودی رود ولگا بسته شده است. به گزارش «ایسنا» علی سلاجقه گفت: «ورودی دریای خزر کاهش یافته و تراز آب دریا در حال پایین رفتن است و در برخی آمار و اطلاعات اعلام شده، قریب یک‌متر در ۴-۵ سال اخیر دریا عقب‌نشینی داشته است. در سال به‌طور میانگین دریای خزر ۲۰سانتی متر عقب‌نشینی می‌کند.»
یک نماینده مجلس شورای اسلامی اما به‌طور مشخص به همسایه شمالی ایران اشاره کرد و گفت: «روسیه با سدسازی خود روی «ولگا» نشان می‌دهد همچون ترکیه و افغانستان برای منافع خود حاضر به نادیده گرفتن حق سایر کشورها است.» به گزارش خبرآنلاین،جلال محمودزاده، نماینده مهاباد نیز درباره سدسازی روسیه روی رود «ولگا» و پس رفتن آب دریای خزر در سواحل شمال ایران گفت: «عقبگرد دریای خزر از دهه۷۰ شروع شده است و در برخی بخش‌ها شاهد ۱۰متر مکعب و بخشی از قسمت‌ها حدود ۷۰ تا ۸۰متر مکعب با کاهش حجم آبی این دریاچه مواجه هستیم که این موضوع یکی از دغدغه‌های کشورهای عضو مجمع خزر است.» نماینده مهاباد با تاکید بر آب شدن یخ‌های قطبی و افزایش حجم آب‌های آزاد، افزود که روسیه با سدسازی متعدد در مسیر دریای خزر منجر به ایجاد مسائل متعددی خواهد شد که این خشکسالی‌ها نه تنها بخشی از مشکلات زیاده‌خواهی کشورهای همسایه در حوزه مسائل محیط زیستی است، بلکه در مباحث دیگر همچون گردشگری دریای مازندران هم نقش خواهد داشت.
براساس نتایج یک پژوهش که در در دسامبر۲۰۲۰ در نشریه «نیچر» با عنوان «طرف دیگر سطح تراز آب دریاها» منتشر شد، سطح آب دریای خزر تا پایان قرن حاضر ۹ تا ۱۸ متر پایین خواهد رفت. این پژوهش که از سوی جمعی از دانشمندان آلمانی و هلندی انجام شده، حاکی از آن است که که دریای خزر با «فاجعه» روبه‌رو است؛ زیرا طی سه دهه گذشته سطح دریای خزر مقداری افت کرده اما تبخیر زیاد آب، یخ نبستن دریای خزر طی زمستان در مناطق شمالی و عدم تعادل در میزان آب‌های ورودی باعث خواهد شد که تا پایان قرن حداقل ۹متر از سطح آب دریا کاهش یابد و این میزان حتی می‌تواند به ۱۸متر برسد.