آخرین اخبار سرمایه داری
-
طبقهای که شکل نگرفت
طبقه سرمایهدار در ایران تا سال ۱۳۴۲ رشد چندانی نداشت و سرمایهداری در این مقطع محدود به سرمایهداری تجاری میشد؛ علت هم در عدم امکان این طبقه از برخورداری از استقلال و آزادی عمل از یکسو و ناتوانی در انباشت سرمایه از سوی دیگر بود. از دهه ۱۳۴۰ به بعد شرایط رشد بورژوازی در ایران فراهم شد.
«سرمایه» نویس ضد سرمایهداری
کارل مارکس اقتصاد دان و فیلسوف آلمانی قرن نوزدهم در ۱۴ مارس سال ۱۸۸۳ در لندن درگذشت. مارکس در پنجم مه ۱۸۱۸ در شهر کوچک «تریر» واقع در جنوب غربی آلمان به دنیا آمد. این شهر کوچک از نظر صنعتی از پیشرفته ترین بخشهای سرزمین آلمان به شمار میآمد و در زمان ناپلئون به فرانسه الحاق شد. برای همین به شدت تحت تاثیر انقلاب کبیر فرانسه قرار گرفت و قوانین ناپلئونی که در آن زمان پیشرفته ترین قوانین در سراسر…
تجارت پارچه در دوره محمدشاه
رشد صنعت پنبه در انگلستان که پایه انقلاب صنعتی آن کشور هم بود، از پایان سده هجدهم آغازشد و در نیمه نخستین سده نوزدهم به اوج خود رسید. رشد این صنعت اما نه داخلی بلکه در ارتباط با «بیرون از مرزهای کشور» بود. اگر چنین نبود در سالهای ۱۸۴۰ انگلستان خود «ثروتمند نبود». رشد صنعتی با بهرهکشی، کار کودکان و دستمزدهای پایین پیش میرفت و اگر چنین نمیبود «پیشرفت انقلاب سرمایهداری» میسر نمیشد.
تجارت در دوره غزنویان و سامانیان
در ایران در دورههای مختلف خاصه در دولت سامانی و غزنوی، مانند بیشتر جوامع، پیش از آمدن سرمایهداری بزرگ، نمونههایی از سرمایهداری محدود در جاهایی که وجود داشتند سرمایهداری تجاری بود، نه صنعتی.
بازگشت به میراث واقعی کینز
برای مورخان دوران اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم، سال ۲۰۲۴ سالگرد مهمی به شمار میآید. هشتاد سال پیش، در ژوئیه۱۹۴۴، شهر کوچک «برتون وودز» در «نیوهمپشایر» ایالات متحده میزبان کنفرانسی بینالمللی با هدف ایجاد مجموعه جدیدی از قوانین و نهادها برای برقراری نظم و ثبات در سرمایهداری جهانی و حفظ آن در مواجهه با فجایع حاصل از جنگ جهانی دوم بود.
واگذاری املاک پهلوی به دولت
۲۱ اردیبهشت ۱۳۳۲ به دستور دکتر مصدق، شاه کلیه املاک پهلوی را به دولت واگذار کرد. از سوی دیگر محمد سوداگر، سالها بعد در کتاب «رشد روابط سرمایهداری در ایران» فهرستی از املاک بنیاد پهلوی یا بنگاهها و شرکتهایی را که بنیاد در آن سهامدار بوده، ارائه دادهاست:
توسعه وابسته در ایران
از دهه ۱۸۸۰ به بعد، به سبب بهبود سیستم حملونقل، ایجاد خطوط جدید تلگراف به اروپا، رفت و آمد کشتیهای بخار در دریای خزر و خلیجفارس و بهخصوص افتتاح کانال سوئز، تجارت ایران با اروپا چندبرابر شد. تقاضای پنبه، برنج، میوه، ابریشم و تریاک در اروپا، تاثیر مهمی در کشاورزی ایران گذاشت و زراعت محصولات نقدآور جای زراعت معاشی را گرفت. افتتاح سازمانهای مالی دولتهای بریتانیا و روسیه در ایران نیز به تجارت…
طبقه ناراضی عصر قاجار
مشکلات طبقه تاجر و بازرگان ایرانی در عهد قاجار، هم ناشی از سیاست غارتگرانه حکام داخلی بود و هم برخاسته از وضعیت نیمه استعماری مناطق اقتصادی ایران که به تصرف روس و انگلیس درآمده بود؛ مجموع اینها و مسلما شرایط برآمده از آن که ارتباط تنگاتنگی هم با یکدیگر داشتند، عواملی بودند که مانع از رشد سرمایهداری در ایران میشد و در نتیجه با توجه به رشد سرمایهداری در جهان، نارضایتی تجار ایرانی را بهدلیل…
سیر شتابان ژاپن به سرمایهداری مولد
در ۱۸۷۱ دولت میجی که به تازگی تاسیس شده بود در پی الغای املاک خاصه در ژاپن و جایگزینی آنها با استانهای تابع مرکز کوشید تا مانع از فروپاشی خوفناک دولت نوپای خود شود. پیشتر حدود ۲۷۰قلمرو (املاک خاصه) هر یک نیروهای نظامی و اراده سیاسی خاص خود را در یک ساختار قدرت نامتمرکز داشتند. محو ناگهانی چنین ساختاری نوعی کودتا بود. رهبران انقلاب میجی به این نتیجه رسیده بودند که دولت آنان باید تنها قدرت سیاسی…
نگاه برودل به تمدن و سرمایهداری
از میان آثار فرنان برودل «تمدن و سرمایهداری» را اساسیتر و برای ایرانیان مناسبتر دانستهام. در سال۱۹۷۴ جامعهشناس شهیر آمریکایی، دنیل بل، کتاب مهمی با نام «برآمدن جامعه فراصنعتی» منتشر کرد. من که تازه در آمریکا دانشجو شده بودم، در سفری به ایران از حمید عنایت برای برگردان این کتاب به فارسی مشورت خواستم.