آغاز جنگ اول تریاک

در آستانه‌ قرن نوزدهم میلادی درحالی‌که سه قرن از تماس و تجارت پرتغالی‌ها با چین می‌گذشت، چندین کشور اروپایى دیگر نیز به تجارت با چین مشغول بودند که مهم‌ترین آنها، انگلستان بود. در نیمه‌ اول این قرن، انگلیسی‌ها با تسلط کامل بر هندوستان و انحصار بازار چین، در شمار قدرت مسلط استعماری آسیا قرار گرفتند.

آنچه انگلستان را بیش از دیگران، به توسعه‌ تجارت با چین برمی‌انگیخت، گسترش فعالیت‌های اقتصادی آنان با هند و نواحی مجاور آن بود. از جمله کالاهایى که انگلیسی‌ها به چین وارد می‌کردند، تریاک بود. افزایش مصرف تریاک و شمار معتادان چینی، کم‌کم دولت چین را به واکنش واداشت و درنهایت در سال ۱۸۳۹ واردات و فروش این ماده‌ مخدر را ممنوع کرد.

اما انگلیسی‌ها که به‌راحتی نمی‌توانستند از این تجارت سودآور چشم‌پوشی کنند، به قاچاق این ماده‌ مهلک ادامه دادند. در این میان، دولت چین با قدرت تمام، با قاچاق تریاک مقابله کرد. در عوض، انگلیسی‌ها به بهانه‌ ضبط و مصادره‌ تریاک‌های متعلق به بازرگانان انگلیسی و در پی افکندن صندوق‌های حاوی تریاک محصول هند از سوی چینی‌ها به دریا، جنگی را در اول ژوئیه ۱۸۳۹م به راه انداختند که به جنگ تریاک معروف شد. نیروهای متجاوز در نخستین مراحل جنگ، بندر کانتون در جنوب چین را به توپ بستند و بندر تجاری هنگ‌کنگ را نیز به تصرف خود درآوردند.

چینی‌ها پس از تحمل خسارات فراوان در این جنگ، سرانجام به شرایط صلح انگلیس گردن نهادند. درنهایت به موجب قراردادی که در ۱۹ ژوئیه‌ سال ۱۸۴۲م بین دو طرف به امضا رسید، بندر مهم هنگ‌کنگ به انگلیس تسلیم شد و پنج بندر بزرگ چین برای تجارت و رفت‌وآمد کشتی‌های خارجی آزاد شد. بندر هنگ‌کنگ سرانجام پس از بیش از یک‌صد و پنجاه سال، در اول ژوئیه ۱۹۹۷م به حاکمیت چین بازگشت.