یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد- ۱۱

بکوشش: محمدحسین دانایی

­پنجشنبه ۱۲ بهمن ۱۳۳۴- ۱۰ شب

"سیمین" هنوز پیش خواهرش در زایشگاه است. فردا قرار است بیاید. امشب با او سینما رفته بودم، درست مثل دورۀ نامزدی. فیلم "ازینجا تا ابدیت" بود. بسیار فیلم جالبی بود، خشونت تکنیک فیلم امریکائی را در محیط خشنی مثل سربازخانه گذاشتن و با عمل خشنی مثل جنگ آنرا تمام­­کردن، ملغمۀ عجیبی ساخته ­بود. چند شب پیش هم تنها رفتم سینما، به اسم "کلانتری ۲۱" ترجمه ­کرده­ بود. ترجمه احمقانه! اسمش Detective Story بود. "کرگ دوگلاس"^[1] بازی­ می­کرد. آنهم بسیار عالی بود. گرچه یک­ کمی نمایشت اخلاقی بود در بارۀ دل بخشاینده­ داشتن و پدر ما که در آسمان است والخ... ولی بسیار جالب. یک­ صبح تا غروب توی کلانتری و ماجراهائی که گذشت.

 Regain "ژان ژیونو"^[2] را هم پریروز تمام­ کردم. نوعی از کار "هِسه" (H.Hesse)^[3] بود. اسمش یادم ­نیست، مثل اینکه "پتر کامن­تزیند" (Peter Camenzind) بود. فرنگی­اش را نوشتم که شاید اسمش درست دربیاید، ولی هنوز حتم ندارم. به هرصورت، بحث زمین و نزدیکی آدم با زمین و ارتباط صلح و آرامش با آن بود. البته "هسه"[هرمان] چیز دیگری بود، ولی "ژیونو" را می ­شود گفت تحت تأثیر او بوده ­است. یک نمایشنامه هم این مردک حقه ­باز "سرکیسیان"[شاهین] از همین آدم داد که برایش ترجمه ­کنم به اسم "آخر جاده" (Le Bout De la Route) که سه- چهار صفحه ­اش را ترجمه­ کرده­ام و فعلاً در بوتۀ اجمال است. در آن نمایشنامه هم سعی ­کرده­است شعری در بارۀ دِه و زمین و روابط ساده مردوزن بیاورد، اما این یکی بهتر بود. این Regain یک ­کَمَکی شعر بود، ولی همۀ اینها کجا و آن جناب "هسه"[هرمان] با آن کتابش کجا. یادم ­است وقتی می­ خواندمش (مثل اینکه جزو کتاب­ های "ایرانی"][هوشنگ] که می­خ واست به اسپانیا برود بود که ازو خریدم. نمی ­دانم حالا هم دارمش یا نه، باید نگاه ­کنم و یک ­بار دیگر بخوانم.) حس­ می­ کردم که درست "اورازان" است با اسامی واحدی که همه دارند و خویشاوند همند. و چه برگشت جالبی داشت یارو مردک! یک ­عمر دنیائی را گشت و بالاخره برگشت به دِه و جای پدرش را گرفت والخ... نوستالژی زمین و کوه و دریا و برف و طبیعت! عجیب بود. چه تأثیری در من گذاشته که هنوز یادم ­است. خواندنش قضیه دو- سه یا سه- چهار سال پیش است. خوب، چرا اصلاً دنبال این مطالب رفتم؟

دو- سه­ شب است می­ نشینم و هر چه زور می ­زنم که کار این دفتر "تاتی" را تمام­ کنم، می ­بینم حالش نیست. امشب باز رفتم و یک­خرده با اباطیل عهد کودکی وررفتم. چه پشتکاری! و حالا چه بی­ حال و بیکاره شده­ ام! امسال چه غلطی ­کرده ­ام؟ هیچ! اباطیل کهنه­ شده را درین "هفت­ مقاله" کثافت چاپ­ زده­ام و با چه علاقه ­ای دنبال چاپ دوم "دیدوبازدید" رفتم! و حالا که تمام­ شده[4]، می­ بینم راستی چه حماقت­ هائی! چه دلخوشی­ هائی! خاک بر سرم! سی و دو- سه سال گذشته، نصف بیشترش و من هنوز چه کرده­ام؟ یعنی تا حالا؟ بالاخره این کار اساسی را کِی دست خواهم­ گرفت؟ "نسل جدید" را؟ مرده ­شور اسمش را ببرد که تنها چیزی است که بدست­ آمده. چه فایده آن فصل­ های نامرتب و سرهم بسته ­نشده که نوشته ­ام؟ مثل هزاران صفحه دیگر از یادداشت و قصۀ نیمه­ تمام، همه ­اش فدای یک ­کتاب حسابی، یک­ حرف حسابی. آره، یک­ حرف حسابی. و حرف حسابی من چیست؟ آیا هیچ فکرش را کرده­ام؟ شاید همین گُنگی موجب ­­شده­است که کار اساسی را دست ­نمی ­گیرم، وگرنه در "کندوها" یک­ حرفکی داشتم و زدم و تمام­ شد و چاپ ­شد و گذشت. چطور است باز هم آنرا عقب ­بیندازم؟ مثل اینکه خودبخود عقب می­افتد. و بهتر نیست که فعلاً این یادداشت ­های دبیری را دست ­بگیرم؟ و دنبال کنم؟ خوب یادم­ است که یک ­وقتی کارها را دوتا- سه­تا دست می­ گرفتم و با هم پیش ­می ­رفتم. همین پیرارسال "اورازان" و "کندوها" را با هم دست­ گرفتم، ولی حالا دیگر احساس ­می­ کنم که نمی­شود. همش در صددم که سرم را خلوت ­کنم و یک ­کار را دست ­بگیرم و می­بینم نمی­شود. کارهای نیمه­تمام، همین­جور ریخته ­است و من احمق را بگو که در پاره­ کردن[5] اباطیل نیمه ­کاره دست­ودلم می ­لرزد. اینکار را بزودی خواهم­ کرد. امشب پرونده ­ها را ورق می­زدم. واقعاً بلبشوئی شده­است. دو- سه ­هزار ورق سیاه ­شده، نیمه ­کاره و بیفایده. همه­ اش را پاره­ می ­کنم، یا شاید اغلبش را. یادم ­­است یک وقت بچه که بودم، سال ­به­ سال در جعبۀ اسباب­ بازی­ هایم تجدیدنظری می­کردم و هر سال یک مقدارش را به بچه­ های کوچکتر از خودم، به خواهر و برادرم، یا بین خواهرزاده ­ها تقسیم­ می­کردم و حالا باید در بازیچه ­های دورۀ جوانی تجدیدنظر کنم. خیلی خوب است. اینکار را باید سال­بسال بکنم. تا شب عید حتماً این کار را خواهم ­کرد. (راستی، چطور است قصه ­ای روی همین مطلب بنویسم؟- بازیچه ­ها- باز اسم. فقط اسم می ­آید و باقی­ اش را وِل می­کنم. مرده­شور. ببینم چه می­ شود کرد.)

درس امسال حتماً زیاد است، خسته ­ام­ می­ کند، تمام­ می­شوم و حوصله برای کار دیگری نمی­ماند، مثلاً امروز صبح باز انقدر خسته­ شدم که نهایت نداشت و عصبیانی[کذا] که یک­ ساعت کلاس را نسق ­کردم^[6] و ک... را کردم بهشان و شعرهای "دهخدا"^[7] را خواندم. آنچه مسلم است، دیگر ترجمه ­نخواهم­ کرد. چرندیاتی از "ماسین­یون"(L. Massignon)^[8] ترجمه­ کرده­ ام نیمه­ کاره، باز هم. در بارۀ "سلمان فارسی" است. قرار گذاشتم بدهمش به "احسانی"[عبدالحسین]، شاید برای این که یادداشت­ های "تاتی" را با میل بیشتر و پول بیشتر چاپ­ کند، ولی نه، بیشتر برای اینکه از شرش خلاص­ بشوم. "طاعون" را هم که نیمه ­کاره است، پاره ­خواهم­ کرد. و خیلی چیزهای دیگر را از این قبیل. برای ترجمه پشت دستم را گاز خواهم­ گرفت.

 بس است، خسته ­شدم.

سه­ شنبه اول اسفند ۱۳۳۴- سرِ ظهر

این سال هم دارد تمام­ می ­شود، و من به کله ­ام­ زده­ است که خانه را بفروشیم و بزنیم بچاک. "سیمین" را وادار کرده­ ام برود تقاضای شغلی در یکی از گوشه­ های خراب­شدۀ امریکا بکند. کرده ­است، و لابد تا یکی- دو سال دیگر خبری ­خواهد شد. باز هم دو- سه­ سال دیگر امیدواری! و احمقانه!

تلفن دو روز[است که]خودکار شده، ولی هنوز راه­ نیفتاده. این "پرویزی"^[9] "تنبان ­های گشاد"^[10] بالاخره لوطی­ گری ­هائی دارد، باید متشکرش بود، هیچ پول دیگری نگذاشت از ما بگیرند. خودش درین زمانه خیلی است.^[11]

منبع: روزنامه اطلاعات- ۹ مهر ۱۴۰۲